Instabiliteit van de onderrug - Lumbale instabiliteit

‍

Instabiliteit van de onderrug wordt de afgelopen jaren steeds vaker aangewezen als veroorzaker van lage rugklachten. Een verstoring van de stabiliteit in de onderrug leidt tot een instabiele wervelkolom en kan tot chronische lage rugpijn leiden. De wervelkolom wordt gevormd door wervels (botten) die op elkaar gestapeld zijn. Om er voor te zorgen dat de wervels netjes op elkaar blijven zitten tijdens het bewegen, werken kapsels, banden, tussenwervelschijven en spieren nauw samen. Ze houden de wervelkolom stabiel tijdens de veelzijdige bewegingen die we met de rug maken. Wanneer dit niet lukt en de wervels te veel of ongecontroleerd ten opzichte van elkaar bewegen, spreken we van een instabiliteit.

‍

Beschrijving van de aandoening

We onderscheiden twee soorten stabiliteit: mechanische stabiliteit en functionele stabiliteit. De mechanische stabiliteit wordt verzorgd door de banden, kapsels en tussenwervelschijven. Het zijn passieve structuren die eindstandige bewegingen van de wervels ten opzichte van elkaar opvangen.De functionele stabiliteit wordt verzorgd door diepgelegen spieren die op de juiste momenten aanspannen om de wervelkolom stabiel te houden. We hebben het dan met name over de multifidus spier en de transversus abdominis. Ze vormen een soort van korset direct rondom de wervelkolom en dienen heel nauwkeuring aangestuurd te worden. Ze onderscheiden zich hiermee van een andere groep spieren die groter zijn en meer aan de oppervlakte liggen.Bij instabiliteit van de onderrug is de mechanische- en/of functionele stabiliteit verstoord. Doordat bewegingen van de wervelkolom niet meer goed ondersteund worden, kunnen structuren overbelast raken of beschadigen. Dit voelen we als rugpijn.

‍

Oorzaak en ontstaanswijze

Er worden verschillende oorzaken beschreven die kunnen leiden tot instabiliteit. Vaak leidt het ene tot het andere en zijn mechanische instabiliteit en functionele instabiliteit samen aanwezig. We noemen drie mogelijke oorzaken.

• Ten eerste kan beschadiging van kapsels en banden mechanische instabiliteit veroorzaken. Dit heeft soms als bijkomstig probleem dat ook het zenuwsysteem dat precies vertelt hoe de diepgelegen spieren aan moeten spannen, ontregelt is. Hierdoor hebben de diepgelegen spieren extra moeite met het corrigeren van de (mechanische instabiliteit)
• Een andere oorzaak wordt gezocht in het dunner worden van de tussenwervelschijf. Dit gebeurt naarmate we ouder worden, door langdurige overbelasting of bijvoorbeeld als gevolg van een hernia. Er ontstaat zo meer speling tussen de wervels, met instabiliteit als gevolg.
• Ten derde blijkt dat na een periode van rugpijn die weer hersteld is, de diepgelegen rugspieren soms niet meer goed functioneren. De oorzaak hiervan is onbekend, maar door het disfunctioneren van de spieren wordt een extra beroep gedaan op de kapsels, banden en tussenwervelschijven. Deze structuren kunnen hierdoor overbelast raken of beschadigen.

Symptomen

De klachten en verschijnselen van ruginstabiliteit worden niet eenduidig beschreven. Er wordt hiernaar nog veel onderzoek gedaan. Hieronder noemen we een aantal verschijnselen die kunnen wijzen op instabiliteit van de onderrug:

• Pijn in de onderrug
• Soms voelt men bij bewegen iets verschieten in de rug
• De pijn kan optreden bij lang staan, lang zitten, lang liggen (uitslapen) en lang lopen (slenteren)
• Startpijn bij het opstaan uit lage zit houding
• Pijn bij het lang aanhouden van een voorovergebogen houding
• Verhoogde spierspanning
• Verminderde beweeglijkheid van de onderrug
• Klachten bij het tillen, heffen of dragen
• Verminderde algehele lichamelijk conditie

Behandeling en herstel

De diepgelegen stabiliserende spieren van de wervelkolom dienen getraind te worden om de instabiliteit op te vangen. Als deze spieren op de juiste manier aanspannen en een goed korset rond de wervelkolom vormen, dan kan de instabiliteit (deels) verholpen worden. De oefeningen zijn in eerste instantie gericht op het aansturen van de spieren. Dit vergt veel concentratie. Door te trainen worden de spieren sterker en verbetert het spieruithoudingsvermogen.

Onder begeleiding van de fysiotherapeut worden de oefeningen aangeleerd en wordt gekeken of hierbij de juiste spieren aangespannen worden. In het begin wordt de aanspanning zeer bewust geoefend. Na verloop van tijd is het de bedoeling dat de patiënt dit automatisch en onbewust doet tijdens het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Het kan verstandig zijn om de krachttraining van de grotere en oppervlakkig gelegen spiergroepen tijdelijk te staken.

‍

Referenties

• Beazell, J.R., Mullins, M. & Grindstaff, T.L. (2010). Lumbar instability: an evolving and challenging concept. J Man Manip Ther. 2010 Mar;18(1):9-14.
  Cleland, J.A. & Koppenhaver, S. (2011) Netter’s orthopaedic clinical examination: an evidence-based approach. 2nd ed. Philedelphia: Saunders Elsevier
• El, A. van der (2007). Manuele diagnostiek. Wervelkolom. Rotterdam: Uitgeverij Manthel

‍